Oirschot

In Oirschot staat de Protestantse kerk bekend als het Boterkerkje. De eigenaar van kerk en orgel, de protestantse gemeente Best, Oirschot en de Beerzen, heeft het beheer en de exploitatie in handen gegeven van de stichting Het Boterkerkje. Deze vroeg 12de-eeuwse Romaanse zaalkerk is opgetrokken in tufsteen, een vulkanisch gesteente. Zij was als O.L. Vrouwekerk ofwel Mariakerk de eerste parochiekerk van Oirschot. Het schip van de kerk heeft een laat 13de-eeuwse houten kap met onbeschoten tongewelf, een van de oudste houten tongewelven in Nederland, in elk geval de oudste houten dakbespanning in ons land die vanaf de grond zichtbaar is.
Het orgel in de Boterkerk werd in 1751 gemaakt door Ludovicus de Backer, een Zeeuwse orgelmaker, met name van huisorgels. Het werd geplaatst op een onbekende locatie, maar de gelijkenis met het de Backer orgel in het Nationaal Orgelmuseum te Elburg (afkomstig uit Gapinge en oorspronkelijk gemaakt als huisorgel) maakt het aannemelijk dat ook dit orgel voor een particulier was bestemd. In ieder geval is het op enig moment in Delft terecht gekomen waar het in 1804 door de Kerkvoogden te Oirschot werd aangekocht en in de kerk te Oirschot geplaatst.
Kam en Van der Meulen herstelden het orgel in 1841 en plaatsten twee nieuwe spaanbalgen. Bij het herstel door P.J. Vermeulen in 1904 moest de Sexquialter plaats maken voor een Gamba 8 vt, werd de toonhoogte en de steminrichting gewijzigd en werden nieuwe registerknoppen aangebracht met porseleinen naamplaatjes. De oorspronkelijk aan de voorzijde geplaatste klaviatuur (zoals in Elburg nog aanwezig) werd verplaatst naar de achterzijde. Bij de restauratie in 1969 door Gebr. Van Vulpen onder advies van Lambert Erné werd een nieuw handklavier aangebracht, het aangehangen pedaalklavier verwijderd, en op de plaats van de Gamba een nieuwe Sexquialter 3 st (af gis) aangebracht. De toonhoogte bleef ongewijzigd op a¹= 435 Hz, maar de steminrichtingen werden in 18de-eeuwse stijl teruggebracht. Ook werden nieuwe registerknoppen aangebracht.
Het orgel is nu dringend aan groot onderhoud toe waarbij ook enkele punten worden meegenomen die in 1969 door diverse oorzaken niet zijn gedaan. Dit betreft nu ook herstel van de originele toonhoogte en daarmee gepaard gaande ook herstel van de intonatie. Verder het aanbrengen van een trap installatie voor de spaanbalgen van Kam en van der Meulen voor het verkrijgen van een muzikale ademende windvoorziening. Deze werkzaamheden worden onder advies van Henk Kooiker wederom door van Vulpen uitgevoerd en door de Stichting met € 2.500 ondersteund.