Nederweert

Op 31 juli jl. voltooide Van Rossum Orgelbouw (Wijk en Aalburg) onder advies van Rogér van Dijk de restauratie/reconstructie van het uit 1851 daterende Clerinx-orgel in de Sint-Lambertuskerk van Nederweert. Dit instrument telde bij oplevering 26 stemmen en was het enige dat de Belgische orgelmaker Jan Arnold Clerinx (1816-1898) voor Nederland bouwde. Orgelkassen en orgelbalkon werden vervaardigd door de plaatselijke beeldsnijder Arnoldus Hubertus van Haeff (1824-1857). Het orgel van Nederweert was het zevende en laatste in het oeuvre van Clerinx dat was voorzien van een rugpositief. Tot 1914 bleef het orgel ongewijzigd. De firma P.J. Vermeulen legde in dat jaar een nieuwe windvoorziening aan, en verving de Cornet van het Postif door een Voix Celeste 8’ D. In 1944 raakte het orgel ten gevolge van oorlogshandelingen zwaar beschadigd waarbij het pijpwerk van Positif en Pédale verloren ging. Hoewel de bouw van een nieuw orgel werd overwogen volgde in 1956 toch een algehele restauratie door de firma Gebr. Vermeulen (Weert). Daarbij werd de hoofdkas naar achteren geplaatst, en Positif en Pédale met een eigentijdse dispositie ingevuld. Van het Grand Orgue waren de labiaalregisters in hoofdzaak nog oud.

Voor de nu voltooide restauratie is uitvoerig onderzoek gedaan naar (vroege) Clerinx-orgels in België. De hoofdkas is op zijn oorspronkelijke plaats teruggezet. Verrassend was ook de vondst van 24 oude binnen pijpen in de tussenvelden van het Positif. Deze bleken afkomstig van de drie originele strijkende registers en waren in 1956 niet sprekend in het front geplaatst om oorlogsschade te maskeren. Tijdens de werkzaamheden bleek het mogelijk om passend Clerinx-pijpwerk te verwerven zodat de volledige dispositie kon worden gereconstrueerd en vrijwel geheel worden bezet met historisch pijpwerk. Orgelkassen, windladen en registermechaniek zijn vrijwel helemaal oud en volledig gerestaureerd. Het orgel kreeg verder een nieuwe windvoorziening (vier spaanbalgen) en een volledig nieuwe claviatuur en toetsmechaniek.

De Stichting tot Behoud van het Nederlandse orgel heeft uiteraard aan de wedergeboorte van dit unieke instrument bijgedragen. Tekst: Rogér van Dijk, foto: Wim van der Ros